Ameland

Welkom op Ameland

Op het eiland is geen dag hetzelfde. Geregisseerd door wind, water en de getijden gaat Ameland onverstoorbaar z’n gang. Wars van gebaande paden op het vasteland. Een tikje eigenwijs misschien. Maar dat is nu net de charme van deze ‘Waddendiamant’.

Uitzicht op het oerd van Ameland.

Nes maakt nieuwsgierig.

De levendige hoofdplaats van Ameland is een startpunt bij uitstek. Een dorp dat ooit werd gedomineerd door stoere commandeurs. Kapiteins van de walvisvaart drukten hun stempel op het straatbeeld. Karakteristieke huisjes uit de 17de en 18de eeuw ademen nog de glorietijd van jacht in de noordelijke ijszeeën. Tip: let eens op de ‘muizetandjes’ in de gevels. Twee richels met puntige steentjes in de woning van een commandeur, één rijtje minder voor de stuurman. Beschermd dorpsgezicht. Geen wonder. Maar Nes is veel meer dan historisch eerbetoon.

Een kleurrijke smeltkroes van bewoners en eilandgasten. Sfeerschetsen van een roemrijk verleden haken moeiteloos aan bij levendig, hedendaags vertier. Zoek ’n willekeurig terras. Bestel koffie met kruidenbitter, zo’n spannend brouwsel van het huis. Royale terrassen – dankzij slimme heaters het hele jaar door goed gevuld - bieden meer streekeigen lekkers.

Kroegen en knusse tentjes voor ‘n trendy hap of exclusief gedekte dis, dancings voor ’t betere swingwerk en verrassende winkeltjes waar het prima funshoppen is. Souvenirs en blikvangers Hier verzet je de zinnen. Kijken en bekeken worden. Likken aan schepvers ijs. Krantje kopen, een ansicht. ‘Amelandia’ voor de thuisblijvers: kunstnijverheid die de hand van het eiland verraadt. Souvenirs met de smaak van hier: brood van eigen korenmolen, iets gedistilleerds in een kruikje. Blikvangers genoeg: van eeuwenoude kerken tot adembenemende vergezichten.

Verken De Vleyen. Bewonder twee kaakhelften van een blauwe vinvis. De trotse zadeldaktoren in het hart van Nes, ooit een baken voor de zeevaart. Net als de kapen in het duinlandschap. En vind inspiratie in Natuurcentrum Ameland. Museale interactie voor jong en oud. Met zonder twijfel het hoogste uitkijkpunt van Nes. Het Roggefeest in Nes.

Hollum grossiert in hoogtepunten. Letterlijk.

Koren- en mosterdmolen De Verwachting is zo’n blikvanger van formaat, net als de hervormde kerk. Een monumentaal bedehuis uit de 14de eeuw. Of neem het schitterende licht van de vuurtoren. Deze gietijzeren gigant imponeert al van ver met z’n 58 meter hoogte. Het trotse baken waakt op de westpunt over het eiland en over de scheepvaart. De klim? Die is best pittig – 236 wenteltreden – maar absoluut de moeite waard.

Het goed bewaarde historische hart van Hollum ademt nog altijd een maritiem verleden. In fraaie commandeurshuizen die beschutting bij elkaar lijken te zoeken. Woninkjes als die van kapitein Pieter Cornelis Sorgdrager, verbouwd tot het museum dat nog eervol zijn naam draagt. Ook het oudste huis van Ameland (anno 1615) staat in de dorpskern van Hollum.

Achter veel van deze stenen gevels schuilt de wereld aan verhalen. Verhalen over Herberg De Zwaan, met z’n deftige Heerskamer in rococostijl. En stamtafelpraat uit café De Welvaart, waar schippers na gedane zaken hun ‘gelag’ halen. Verhalen over onverschrokken reddingswerkers en hun temperamentvolle helpers in de branding: paardenkrachten. Aan het einde van het Reddingbootpad staat de grafsteen voor acht van hen. De dieren kwamen om bij een reddingsactie, in de zomer van 1979. Verhalen. Hollum heeft ze in overvloed.

Van de volslanke walvisvaarder Hidde Dirks Kat die noodgedwongen in dit dorp begraven ligt: z’n topzware lijf kon bij z’n dood in 1824 niet worden verplaatst… Een schat aan verhalen is gebundeld in het gloednieuwe Maritiem Centrum, met z’n karakteristieke boothuis en interactieve snufjes voor moderne gasten. En ze smaken naar meer. Uitzicht op de vuurtoren van Ameland, Hollum Vuurtoren in Hollum, Ameland

Buren is een bijzonder dorp.

Woonden vroeger in Nes, Hollum en Ballum voornamelijk zeevaarders, de meest oostelijk gelegen nederzetting herbergde vooral juttende boeren. Nog steeds domineert de agrarische sector: Buren wordt begrensd door richting duinen of waddendijk wegglooiende weilanden met koeien en schapen. Maar Buren is wél meegegaan met de tijd. Het knusse dorpshart wordt gevormd door winkeltjes, cafeetjes en uitnodigende terrasjes, die garant staan voor gezellige levendigheid.

Symbool voor het roemrijke jutterverleden staat een bronzen beeld op het dorpsplein. Het is de beeltenis van de verguisde vissersweduwe Rixt van het Oerd, die leefde van strandvondsten. Een wapperende cape rond haar frêle figuur, een stormlantaarn in haar linkerhand.

Rixt van het Oerd speelt de hoofdrol in de belangrijkste legende van Ameland. Ze woonde met haar enige zoon Sjoerd in een eenvoudig hutje op het Oerd, een niemandsland van kwelders, slikken, zandplaten en duinpartijen. Ze leefden van wat aanspoelde op de vloedlijn. Nadat haar zoon op een zwarte dag had besloten matroos te worden bleef Rixt alleen achter. De zee werd steeds minder gul, armoede kwelde de weduwe. Daarom besloot ze het lot een handje te helpen door in een stormachtige nacht de Oerdblinkert te beklimmen en met de lantaarn lichtsignalen te geven.

Ver op zee vermoedde een kapitein daarom een veilige haven, keerde de steven, maar liep te pletter op de kust. Toen Rixt de volgende ochtend tussen de wrakstukken zocht naar buit vond ze het levenloze lichaam van haar eigen zoon. Hysterisch vluchtte Rixt de duinen in. Er is nooit meer iets van haar vernomen, maar af en toe, als het hard waait, kun je haar jammerlijk gegil nog steeds horen: Sjoe-oe-oe-oerd…!’

Ook het verhaal van de landbouw is nog lang niet uitverteld, want Buren kent tot op de dag van vandaag veel agrarische bedrijvigheid, maar wie het verleden wil proeven mag een bezoek aan het Landbouw- en Juttersmuseum Swartwoude niet overslaan. Hier wordt een aansprekend beeld geschetst van de vaak kommervolle omstandigheden van de Amelander boeren in de 19de eeuw. Uitzicht op het strand van Ameland Zicht op het strand, Ameland

Een wandeling door Ballum is een wandeling door de geschiedenis.

Hier, vanuit hun machtige slot, regeerden ooit - vanaf het begin van de 15de tot de tweede helft van de 17de eeuw - de Cammingha’s met straffe hand over het eiland. De Camminghastraat herinnert nog steeds aan deze ‘Heren van Ameland’. Het authentieke dorpskarakter van deze bescheiden kern is tot op de dag van vandaag bewaard gebleven. Logisch dat Ballum een beschermd dorpsgezicht kent. Prachtige pandjes, waarvan de ouderdom zich aftekent op de roestige muurankers, domineren het straatbeeld.

Blikvanger is zonder enige twijfel de van gele steentjes opgetrokken toren, een paar meter voor de hervormde kerk. Tegenwoordig hotspot voor recreant en toerist, eeuwen geleden dromden hier dorpelingen samen als er recht gesproken was. Want bij de toren stonden de gesel- en schandpaal opgesteld. Lijfstraffen als volksvermaak.

Vanwege het historische karakter is Ballum een must voor iedere eilandbezoeker. Neem eens een kijkje in een van de twee kerken, snuif aan een vleugje historie op de begraafplaats achter het gemeentehuis. De vloer van het lijkenhuisje wordt gevormd door de fraai gebeeldhouwde grafsteen, die ooit de grafkelder van de Cammpingha’s afsloot. Een schelpenrand rondom het baarhuis markeert de oude fundamenten, die ooit bij het in 1829 gesloopte slot hoorden.

In het lommerrijke hart van het dorp gaan trendy en traditioneel moeiteloos hand in hand. Gasten nippen er zorgeloos van een Nobeltje (het ‘huisdrankje’ van Ameland), dwalen door een museum vol nostalgie of genieten actief op sportief terrein. Want even buiten Ballum ligt het vliegveld, altijd decor voor bijzondere bedrijvigheid. Een rondvluchtje, paraspringen en zweefvliegen. Het kan allemaal!